مهندسی گاز ایران

ارزیابی پتانسیل هیدروکربن‌زایی سازند پابده به عنوان سنگ منشا احتمالی در گستره فروافتادگی دزفول، جنوب غربی ایران

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی نفت، دانشکده نفت، دانشگاه سمنان، ایران

2 کارشناسی ارشد زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

3 دانشجوی دکتری مهندسی نفت، دانشکده مهندسی نفت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران

چکیده

خصوصیات سنگ‌شناسی و ژئوشیمیایی، سازند پابده را به عنوان یک سنگ منشا احتمالی در گستره فروافتادگی دزفول مطرح می‌کند. مطالعه حاضر به بررسی توان هیدروکربن‌زایی سازند پابده و چگونگی توزیع کمیت، کیفیت و بلوغ ماده آلی در این منطقه می‌پردازد. بدین منظور اطلاعات پیرولیز راک-ایول ۳۳۰ نمونه از ۱۵ میدان، مورد ارزیابی ژئوشیمیایی قرار گرفت. نتایج این ارزیابی نشان می‌دهد که سازند پابده در گستره فروافتادگی دزفول، دارای کروژن نوع II، III و مخلوطی از دو کروژن نامبرده می‌باشد و دارای پتانسیل هیدروکربن‌زایی ضعیف تا خیلی خوب نفت و به لحاظ بلوغ مواد آلی در وضعیت نابالغ تا اوایل پنجره نفتی قرار دارد. بررسی رخساره‌های آلی حاکی  از نهشته شدن این سازند در شرایط متغیر محیط رسوبگذاری و تغییرات متعدد سطح آب دریا می‌باشد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که سازند پابده در گستره فروافتادگی دزفول به بلوغ مناسب جهت تولید هیدروکربن نرسیده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Hydrocarbon Generation Potential of the Pabdeh Formation as a Probable Source Rock across Dezful Embayment, Southwestern Iran

نویسندگان [English]

  • Ashkan Maleki 1
  • Zeynab Orak 2
  • Arad Kiani 3

1 M. Sc. of Petroleum Engineering, Faculty of Petroleum Engineering, Semnan University, Iran

2 M. Sc, Faculty of Earth Sciences, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran

3 Ph.D. Student, Faculty of Petroleum Engineering, Amirkabir University of Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

Thanks to its petrological and geochemical characteristics, the Pabdeh Formation has been acknowledged as a probable source rock across the Dezful Embayment, southwestern Iran. The present research investigates the hydrocarbon generation potential of the Pabdeh Formation through studying the distribution of the organic matter (OM) content in terms of quantity, quality, and maturity over the study area. For this purpose, Rock-Eval pyrolysis was conducted on a total of 330 samples taken from 15 fields in the study area, with the results subjected to geochemical evaluations. Our findings show that, in the Dezful Embayment, the Pabdeh Formation contains Type-II, Type-III, and mixed-type (II and III) kerogens and exhibits poor to very good oil generation potential. In terms of the OM maturity, the kerogens were found to be immature to early oil generation window. Investigation of organic facies reflected variable conditions of the depositional area and frequent changes in the mean sea level. To sum up, the results show that, as far as the Dezful Embayment is concerned, the Pabdeh Formation is yet to achieve an adequate degree of maturity for generating hydrocarbon.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hydrocarbon Generation Potential
  • Rock-Eval pyrolysis
  • Depositional Environment
  • Kerogen
  • Source rock
  1. Alavi, M., 2007. Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran. American Journal of science, 307(9), pp.1064-1095.
  2. Kiani, A., Saberi, M.H., ZareNezhad, B. and Mehmandosti, E.A., 2022. Reservoir zonation in the framework of sequence stratigraphy: A case study from Sarvak Formation, Abadan Plain, SW Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering, 208, p.109560.
  3.  مطیعی، ه. 1372، زمین شناسی ایران، چینه شناسی زاگرس. سازمان زمین شناسی کشور، 536 صفحه.
  4. James, G.A. and Wynd, J.G., 1965. Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium agreement area. AAPG bulletin, 49(12), pp.2182-2245.    
  5. Bordenave, M.L., 2002, March. The Middle Cretaceous to Early Miocene petroleum system in the Zagros domain of Iran, and its prospect evaluation. In AAPG annual meeting, 6, pp. 1-9.
  6.   کمالی، م. ر، معماریانی، م. و جعفری درگاهی، ه، 1390. مطالعه ویژگی های ژئوشیمیایی هیدروکربن های مخازن ایلام و سروک در میادین مارون و کوپال، مجله پژوهش نفت، شماره 66، صفحه 23-33.
  7. Mouthereau, F., Lacombe, O. and Vergés, J., 2012. Building the Zagros collisional orogen: timing, strain distribution and the dynamics of Arabia/Eurasia plate convergence. Tectonophysics, 532, pp.27-60.    
  8. England, W.A., 2007. Reservoir geochemistry—A reservoir engineering perspective. Journal of Petroleum Science and Engineering, 58(3-4), pp.344-354.
  9. Alizadeh, B., Adabi, M. and Tezheh, F., 2007. Oil-oil correlation of Asmari and Bangestan reservoirs using gas chromatography and stable isotopes in Marun oilfield, SW Iran, Iran. J. Sci. Technol. Trans. A Sci., 31(3), pp. 241–253.
  10. Peters, K.E. and Fowler, M.G., 2002. Applications of petroleum geochemistry to exploration and reservoir management. Organic Geochemistry, 33(1), pp.5-36.
  11. Hunt, J.M., 1996. Petroleum geochemistry and geology. WH Freeman and Co. New York, 621.
  12. Behar, F., Beaumont, V. and Penteado, H.D.B., 2001. Rock-Eval 6 technology: performances and developments. Oil & Gas Science and Technology, 56(2), pp.111-134.
  13. آقانباتی، ع. زمین شناسی ایران، سازمان زمین شناسی و اکتشاف معدنی کشور، 586.
  14. Alizadeh, B., Sarafdokht, H., Rajabi, M., Opera, A. and Janbaz, M., 2012. Organic geochemistry and petrography of Kazhdumi (Albian–Cenomanian) and Pabdeh (Paleogene) potential source rocks in southern part of the Dezful Embayment, Iran. Organic geochemistry, 49, pp.36-46.
  15. Karimi, A.R., Rabbani, A.R. and Kamali, M.R., 2016. A bulk kinetic, burial history and thermal modeling study of the Albian Kazhdumi and the Eocene-Oligocene Pabdeh formations in the Ahvaz anticline, Dezful Embayment, Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering, 146, pp.61-70.
  16. Rabbani, A.R. and Bagheri Tirtashi, R., 2010. Hydrocarbon source rock evaluation of the super giant Ahwaz oil field, SW Iran. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 4(5), pp.673-686.
  17. Karimi, A.R., Rabbani, A.R., Kamali, M.R. and Heidarifard, M.H., 2016. Geochemical evaluation and thermal modeling of the Eocene–Oligocene Pabdeh and Middle Cretaceous Gurpi Formations in the northern part of the Dezful Embayment. Arabian Journal of Geosciences, 9(5), p.1-16.
  18. Maleki, A., Saberi, M.H., Moallemi, S.A. and Jazayeri, M.H., 2021. Evaluation of hydrocarbon generation potential of source rock using two-dimensional modeling of sedimentary basin: a case study in North Dezful Embayment, Southwest Iran. Journal of Petroleum Exploration and Production Technology, 11, (7), pp. 2861–2876.
  19.  علیزاده، ب، جنت مکان، ن، قلاوند، ه. و حیدری فرد، م. ح. 1392. مطالعه ژئوشیمیایی و تاثیر تغییرات محیط رسوبی بر پتانسیل هیدروکربنی سازند پابده در میدان نفتی منصوری، مجله زمین شناسی نفت ایران شماره 4، صفحه 1-22.
  20. Mehmandosti, E.A., Adabi, M.H., Bowden, S.A. and Alizadeh, B., 2015. Geochemical investigation, oil–oil and oil–source rock correlation in the Dezful Embayment, Marun Oilfield, Zagros, Iran. Marine and Petroleum Geology, 68, pp.648-663.
  21.  Abdideh M. and Yazdanpanah E. A., 2020. The geochemical analysis and hydrocarbon generation potential of source rocks from upper Cretaceous to Eocene sedimentary sequences (southwest Iran), Energy Sources, PART A: RECOVERY, UTILIZATION, AND ENVIRONMENTAL EFFECTS, 1-12.
  22.  موسوی، م، امیری بختیار، ح، شایسته، م، عبدل زاده، س، غلام آل احمد، م. و مسلم زاده، ن. 1390. مطالعه و بررسی سنگ های منشا احتمالی در میدان نفتی مسجد سلیمان به روش پیرولیز و مدلسازی حرارتی، مجله پژوهش های چینه نگاری و رسوب-شناسی، سال بیست و هفتم، شماره 45، صفحه 65-84.
  23. موسوی، م، عبدل زاده، س، کمالی، م. ر، شایسته، م، احمدی، ا. و کعبی مفرد، ا. 1391. ژئوشیمی آلی سنگ های منشا کرتاسه بالایی (سازند گورپی) و پالئوژن (سازند پابده) در میدان نفتی پرسیاه، شمال باختری ایذه، مجله پژوهش های چینه نگاری و رسوب‌شناسی، شماره 49، صفحه 1-24.
  24. Safaei-Farouji, M., Kamali, M.R., Rahimpour-Bonab, H., Gentzis, T., Liu, B. and Ostadhassan, M., 2021. Organic geochemistry, oil-source rock, and oil-oil correlation study in a major oilfield in the Middle East. Journal of Petroleum Science and Engineering, p.109074.
  25. اورک، ز، کردی، م. و کریمی، ا. ر. 1397. ارزیابی ژئوشیمیایی و گسترش رخساره های آلی سازند پابده در سواحل شمال غربی خلیج فارس و جنوب فروافتادگی دزفول با استفاده از تجزیه و تحلیل راک- اول، مجله پژوهش های چینه نگاری و رسوب‌شناسی، سال سی و چهارم، شماره 72، صفحه 95-108.
  26. عدالتی منش، ن، کدخدائی، ع، علیزاده، ب، حیدری فرد، م. ح. و خانی، ب. 1393. مطالعه ژئوشیمیایی سنگ های منشا نفت در میدان نفتی آغاجاری براساس داده های راک ایول، مجله پژوهش های چینه نگاری و رسوب‌شناسی، سال سی ام، شماره 57، صفحه 87-102.
  27. کرمی، آ، کمالی، م. ر، معماریانی، م. و حسینی، ا. 1396. بررسی خصوصیات ژئوشیمیایی و ارزیابی پتانسیل هیدروکربن زایی سازندهای گورپی و پابده در تعدادی از میادین واقع در شمال غرب خلیج فارس ، مجله زمین شناسی نفت ایران، سال هفتم، شماره 13، صفحه 63-77.
  28. علیزاده، ب. و صراف دخت، ه. 1390. ارزیابی ژئوشیمیایی سازندهای سنگ منشا در میدان نفتی کیلورکریم، جنوب غرب ایران، مجله زمین شناسی نفت ایران، شماره 2، صفحه 109-126.
  29. Soleimani, B. and Zamani, F., 2015. Preliminary petroleum source rock evaluation of the Asmari–Pabdeh reservoirs, Karanj and Parsi oil fields, Zagros, Iran. Journal of Petroleum Science and Engineering, 134, pp.97-104.
  30. صابری، ف، حسینی برزی، م. و اپرا، ع. 1399. تاثیر کانی های رسی بر مهاجرت اولیه هیدروکربن در سنگ منشا پابده، میدان نفتی کرنج، مجله رسوب شناسی کاربردی، دوره 8، شماره 16، صفحه 45-54.
  31. Espitalié, J. Laporte, J. L. Madec, M. Marquis, F. Leplat, P. and Paulet, J. 1977. Méthode rapide de caractérisation des roches mètres, de leur potentiel pétrolier et de leur degré d'évolution. Rev. Inst. Fr. Pet, 32(1), pp.23-42.
  32. Peters, K.E., 1986. Guidelines for evaluating petroleum source rock using programmed pyrolysis. AAPG bulletin, 70(3), pp.318-329.
  33. Smith, J.T., 1994. Petroleum System Logic as an Exploration Tool in a Frontier Setting, AAPG Mem. 60, pp. 25–49.
  34. Peters, K.E. and Cassa, M.R., 1994. Applied source rock geochemistry, Pet. Syst. - from source to trap, pp. 93–120.
  35. Bordenave, M.L., 1993. Applied petroleum geochemistry.
  36. Dembicki, H., 2016. Practical petroleum geochemistry for exploration and production. Elsevier.
  37. Huang, B., Xiao, X. and Zhang, M., 2003. Geochemistry, grouping and origins of crude oils in the Western Pearl River Mouth Basin, offshore South China Sea. Organic Geochemistry, 34(7), pp.993-1008.
  38. Jackson, K.S., Hawkins, P.J. and Bennett, A.J.R., 1980. Regional facies and geochemical evaluation of the southern Denison Trough, Queensland. The APPEA Journal, 20(1), pp.143-158.
  39. Tissot, P.B. and, Welte, D.H.1984. Petroleum formation and occurrence. Springer-verlag, Berlin, Heidelberg.
  40. Lafargue, E., Marquis, F. and Pillot, D., 1998. Rock-Eval 6 applications in hydrocarbon exploration, production, and soil contamination studies. Revue de l'institut français du pétrole, 53(4), pp.421-437.
  41. Saberi, M.H., Rabbani, A.R. and Ghavidel-syooki, M., 2016. Hydrocarbon potential and palynological study of the Latest Ordovician–Earliest Silurian source rock (Sarchahan Formation) in the Zagros Mountains, southern Iran. Marine and Petroleum Geology, 71, pp.12-25.
  42. Espitalié, J., Deroo, G. and Marquis, F., 1985. La pyrolyse Rock-Eval et ses applications. Deuxième partie. Revue de l'Institut français du Pétrole, 40(6), pp.755-784.
  43. Langford, F.F. and Blanc-Valleron, M.M., 1990. Interpreting Rock-Eval pyrolysis data using graphs of pyrolizable hydrocarbons vs. total organic carbon. AAPG bulletin, 74(6), pp.799-804.
  44. Peters, K.E. and Moldowan, J.M., 1993. The biomarker guide: interpreting molecular fossils in petroleum and ancient sediments. Pretice-Hall, Englewood Cliffs, NJ, pp363.
  45. Jones, R.W., 1987. Organic facies, In J. Brooks and D. Welte (eds.), Advances in petroleum geochemistry. London: Academic Press, V. 2.
  46. Dean W.E. Arthur M.A. and Clatpool G.E. 1986. Depletion of 13C in Cretaceous marine organic matter: source, diagenetic, or Mineralogists, New Orleans, 263-282.
مهندسی گاز ایران
دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 15
شهریور 1401
صفحه 27-38
  • تاریخ دریافت: 12 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 18 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 06 اردیبهشت 1401